„Ornecka Żywa Encyklopedia” powstała w ramach programu „Nasze Miejsca.Nasze Księgi” realizowanego przez Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie w latach 2018-2020 na terenie Gminy Orneta we współpracy ze Stowarzyszeniem „Tratwa” i Miejskim Ośrodkiem Kultury w Ornecie.

Głównym celem, który stawialiśmy przed naszym programem, jest wypracowanie i upowszechnienie praktyki tworzenia lokalnych projektów animacji i edukacji kulturalnej. Ich źródłem i punktem wyjścia będą lokalne zasoby kulturowe, a efektem – tworzenie przez społeczność lokalną różnorodnych form ekspresji artystycznej własnego dziedzictwa. Zadanie podjęliśmy mając na względzie specyfikę kulturową regionu wynikającą z uwarunkowań historycznych, powodujących trudności z wykorzystywaniem dziedzictwa lokalnego, które nie daje oczywistego poczucia tożsamości i przynależności.
Projekt realizowany był w regionie, w którym po zakończeniu II wojny światowej wymieniona została prawie cała ludność. Ziemie te mają swoją odmienność – tu nic nie jest zamknięte, zwarte i jednorodne. To miejsce, które skutecznie i dogłębnie przeorał walec historii, wymieszał ludzi, języki, potrzaskał pamięć i ciągłość kultury. Działania, które realizowaliśmy w oczywisty sposób musiały być odmienne od tych, które mają sens na obszarach o względnie jednolitej kulturze i żywej jeszcze pamięci obyczajów przodków. Praca w społecznościach o kulturze post-migracyjnej wymaga specjalnej uwagi, innych narzędzi i adekwatnej metody. Nie da się oddzielić w niej od śladów przeszłości, które uparcie się uobecniają. Od pamięci historycznej i kulturowej, która w przypadku bardzo wielu szczególnie starszych osób jest wciąż niezwykle silna. Tyle, że bytuje ona w innych rejonach. Nie żyje w ramach wspólnoty, stała się czymś intymnym, często ukrywanym nawet przed najbliższymi.. Głównym elementem niematerialnego dziedzictwa społeczności post-emigracyjnych jest żywioł opowieści o losach ludzi, którzy przybywali na Warmię i Mazury. Pamięć jest najbogatszym zasobem i jednocześnie jedną z największych sił dezintegrujących społeczność naszego regionu. Wynika to z faktu, że możliwość współżycia tych społeczności przez ostatnie 60 lat osiągnięta została przez stłumienie i przemilczanie, a nie przez ujawnianie i społeczno – kulturowe przetwarzanie doświadczenia historycznego i kulturowego ludzi. Jednocześnie przeszłość została poddana zakłamaniu i cenzurze – tak zewnętrznej jak i wewnętrznej. Zablokowana została publiczna przestrzeń ekspresji pamięci. Nasz projekt jest próbą uruchomienia tej pamięci, uczynienia z niej elementu życia orneckiej społeczności. Tworzyliśmy wspólnie z naszymi partnerami swoistą encyklopedię miejsca. Z jednej strony są to wspomnienia o miejscach, obiektach i zdarzeniach z nimi związanymi, które podarowali nam mieszkańcy miasta, z drugiej wynik naszych prac w szkołach Gminy. Grupy młodzieży z opowieści rodzinnych tworzyły „księgi” zawierające opisy zdarzeń, refleksje o słowach uznanych przez samych młodych za ważne. Wybór powstałych w ten sposób prezentacji znajduje się na niniejszej stronie.
Zapraszamy do współtworzenia i kontynuowania Orneckiej Żywej Encyklopedii.

Program finansowany był z środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Warmińsko-Mazurskiego Realizowany był we współpracy ze Stowarzyszeniem „Tratwa” i Miejskim Ośrodkiem Kultury w Ornecie.

Koordynator programu: Wioletta Michalska,
Współrealizatorzy: Danuta Jaroń, Marcin Kapłon, Ryszard Michalski, Hanna i Józef Uzar.
Organizatorzy dziękują za wsparcie i pomoc Uniwersytetowi III Wieku w Ornecie, Stowarzyszeniu „Ornecianie” , orneckiemu oddziałowi Stowarzyszenia Emerytów i rencistów a także dyrekcjom i nauczycielom szkół Gminy Orneta.
Projekt i opieka informatyczna: Kamil Iwańczyk